Hoàn thiện quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ trên các sông thuộc phạm vi cả nước

Toàn cảnh cuộc họp ( Ảnh: Tuyết Chinh)

Báo cáo về quá trình triển khai xây dựng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ trên phạm vi cả nước, bà Đặng Thanh Mai - Vụ trưởng Vụ Quản lý Dự báo, Tổng cục Khí tượng thủy văn cho biết: Theo báo cáo đánh giá của 47/63 tỉnh, thành phố, sau 8 năm triển khai thực hiện Quyết định số 632/QĐ-TTg ngày 10/5/2010 về việc quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ trên các sông thuộc phạm vi cả nước cho thấy, cấp báo động lũ đã phần nào phục vụ tốt cho công tác phòng chống lũ, lụt; góp phần chủ động trong việc tính toán quy hoạch, thiết kế kỹ thuật và xây dựng các công trình hạ tầng giao thông đặc biệt là những công trình được xây dựng tại những địa điểm chịu tác động lớn của mưa lũ.

Tuy nhiên, nhiều năm qua, điều kiện hình thành dòng chảy, chế độ dòng chảy trên sông, đặc điểm địa hình, dân sinh - kinh tế đã có nhiều thay đổi đáng kể, nhiều vị trí có mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ không còn phù hợp với điều kiện thực tế. Việc xây dựng các hồ chứa thủy lợi, thủy điện đã ảnh hưởng không nhỏ đến dòng chảy trên một số sông dẫn đến cấp báo động lũ được quy định tại Quyết định số 632 đã không còn phù hợp. Một số trạm thủy văn đã thay đổi vị trí/không còn hoạt động/bị ảnh hưởng nhiều của hồ chứa dẫn đến mức báo động không còn phù hợp. Ngoài ra, vị trí mới tại các khu vực trọng điểm cũng cần có các quy định cấp báo động lũ để đảm bảo trong công tác phòng chống, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Bên cạnh đó, hiện nay, một số tỉnh, thành nằm ở khu vực đồng bằng và ven biển, có vị trí và vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế khu vực và cả nước nhưng chưa có trong danh sách quy định mực nước tương ứng cấp báo động lũ như: TP.Hải Phòng, Quảng Ninh, tỉnh Trà Vinh,... Đối với khu vực Nam Bộ trong điều kiện biến đổi khí hậu và nước biển dâng, nhu cầu cảnh báo theo các cấp mực nước lũ kết hợp thủy triều ngày càng gia tăng.

Do lũ lụt trong những năm gần đây gây nhiều thiệt hại, nên yêu cầu bổ sung quy định cấp báo động lũ trên các sông là cấp thiết, phù hợp với định hướng nhiệm vụ của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai trong thời gian hiện nay và những năm tiếp theo.

Theo Chương trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2019 thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài nguyên và Môi trường giao Tổng cục Khí tượng Thủy văn thực hiện xây dựng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ (BĐL) trên phạm vi cả nước, trình Bộ để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trong tháng 8 năm 2019.

Dự thảo Quyết định tập trung quy định cấp báo động lũ, trong đó quy định cấp báo động lũ được phân thành 3 cấp theo mức độ tăng dần của mực nước lũ và được xác định căn cứ vào đặc điểm, độ lớn mực nước lũ và mức độ tác động của lũ lụt đến đê điều, bờ sông, công trình và dân sinh, kinh tế - xã hội trên khu vực; Quy định phân cấp báo động lũ, trong đó quy định rõ báo động cấp I, báo động cấp II và báo động cấp III; Quy định chi tiết mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ tại các trạm thủy văn trên các sông.

Tại cuộc họp các đại biểu tham dự đã đóng góp ý kiến để hoàn thiện dự thảo Quyết định, nhất là vấn đề rà soát đánh giá điều chỉnh cấp độ bão lũ; xem xét xây dựng các trạm đo tại nhiều vùng có nguy cơ ngập lụt;…

Theo bà Huỳnh Thị Lan Hương - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, các cấp báo động lũ hiện nay về cơ bản phù hợp với thực tế công tác phòng chống thiên tai. Tuy nhiên, vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Đồng bằng sông Cửu Long có sự thay đổi đáng kể về hệ thống đê, bờ bao và chịu tác động đáng kể của mực nước biển dâng cũng như công trình hồ chứa thượng lưu; vì thế cần có những đánh giá chi tiết. Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống thiên tai trong thời gian tới, bà Huỳnh Thị Lan Hương đề xuất cần phải xây dựng, phát triển hệ thống hạ tầng, kinh tế - xã hội đồng bộ, trong đó cần xem xét xây dựng các trạm đo tại nhiều vùng có nguy cơ ngập lụt để có cơ sở tính bổ sung mực nước báo động lũ. Việc đánh giá đề xuất/điều chỉnh báo động lũ ngoài xác định dựa trên cơ sở khoa học thông qua đặc điểm lũ, đánh giá tác động của ngập lụt đến dân cư và thực tiễn thông qua kinh nghiệm chuyên gia, kinh nghiệm tại địa phương thông qua điều tra đánh giá thực tế những trận lũ đã xảy ra trong những năm gần đây.

Đồng ý với ý kiến đề xuất của bà Huỳnh Thị Lan Hương, Thứ trưởng Lê Công Thành đề nghị rà soát lại những điểm xảy ra thiên tai nghiêm trọng trong 10 năm qua cần cấp báo động lũ. Bước đầu chỗ nào có trạm thì sẽ làm cấp báo động ở đó. “Phải rà soát xem trong 10 năm qua ở đâu có thiên tai lớn và ở đó đã có cấp báo động chưa? Qua mỗi trận lũ lớn đấy thì đã xảy ra thiệt hại gì, ở đâu? Việc rà soát phải rất khoa học nhưng cũng phải thực tiễn tại hiện trường, lịch sử các trận lũ trong 10 năm qua”- Thứ trưởng nói.

Thứ trưởng lưu ý phải cân nhắc nghiên cứu hồ chứa ảnh hưởng như thế nào đến cấp báo động lũ; những điểm có hồ chứa đưa vào cấp báo động lũ như thế nào. Tổng cục Khí tượng Thủy văn cần nghiên cứu đề xuất thêm các giải pháp sắp tới đối với các hồ chứa không có dung tích phòng lũ, đối với Tây Nguyên, Nam Trung Bộ cũng như cấp báo động lũ đối với Đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, nghiên cứu các loại hình thiên tai. “Trước đây, chúng ta chỉ có bão, lũ; nhưng hiện nay có đến 19 loại hình thiên tai. Vậy thì, loại hình thiên tai nào cần cấp báo động và với loại hình thiên tai nào cần cấp báo động gì”, Thứ trưởng nêu vấn đề.

Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng đề nghị đổi mới tư duy, làm việc có trọng tâm, trọng điểm để sớm hoàn thiện quy định mực nước tương ứng với các cấp báo động lũ trên các sông thuộc phạm vi cả nước. “Dự báo khí tượng thủy văn không phải để ra bản tin mà để giúp cho người dân, doanh nghiệp, cộng đồng giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra” - Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.