BÁO CÁO TỔNG HỢP TÌNH HÌNH HẠN HÁN, XÂM NHẬP MẶN KHU VỰC MIỀN NAM 2019 - 2020 (Cập nhật đến ngày 02/03/2020)

1. TÌNH HÌNH HẠN HÁN, XÂM NHẬP MẶN 2019 - 2020

Mùa mưa năm 2019 trên lưu vực sông Mê Công xuất hiện muộn, thời gian mùa mưa ngắn, tổng lượng dòng chảy năm chỉ ở mức trung bình - thấp. Dòng chảy về Đồng bằng từ đầu mùa khô đến nay giảm nhanh, đang xuống ở mức rất thấp so với tài liệu trung bình nhiều năm (TBNN) từ 1980 đến nay.

Hai yếu tố thượng lưu quan trọng chi phối chủ đạo đến nguồn nước, xâm nhập mặn (XNM) mùa khô 2019 - 2020 ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là lượng trữ trong Biển Hồ (TonleSap) và dòng chảy đến Kratie (đầu châu thổ MeKong). Lưu lượng về ĐBSCL bị thiếu hụt nghiêm trọng so với TBNN, thậm chí thấp hơn cả năm 2015 - 2016 (năm xuất hiện XNM kỷ lục). Đây là nguyên nhân chính gây XNM sớm, sâu và kéo dài trong mùa khô 2019 - 2020.

Trong trường hợp cực đoan, thời gian thiếu mưa kéo dài kết hợp với việc sử dụng và khai thác tài nguyên nước trong lưu vực (tăng sử dụng nước trên các dòng nhánh và trữ nước tại các đập) sẽ làm cho tình trạng hạn hán, thiếu nước, XNM kéo dài hơn và trở nên trầm trọng hơn.

Trong thời kỳ từ ngày 01 - 05/3, do ảnh hưởng của kỳ triều thấp, các địa phương vùng ĐBSCL cần tranh thủ tích trữ nước ngọt. Trong đợt mặn cao điểm từ 06 - 15/3/202, các địa phương hạn chế tưới (tưới nước tối thiểu) nhằm giảm thiểu thiệt hại sản xuất, đối với diện tích trồng cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, chịu mặn kém, trước khi tưới cần kiểm tra nồng độ mặn.

2. TÌNH HÌNH THIỆT HẠI

• Tỉnh Cà Mau
  + Thiệt hại về sản xuất: Diện tích lúa tôm bị thiệt hại là 16.554,8 ha, Diện tích lúa Đông Xuân bị thiệt hại: 10.644ha, Diện tích rau màu bị thiệt hại > 70%: 3,6ha
  + 3.568 hộ thiếu nước sinh hoạt
  + 887 điểm (21.167m) sụp lún ven bờ kênh
  + Sự cố xoáy lở đáy Cống Trùm Thuật Nam, huyện Trần Văn Thời

• Tỉnh Bến Tre: Thiệt hại 104,7 ha lúa Thu Đông (30 - 70%); 5.000ha lúa Đông Xuân sinh trưởng và phát triển chậm (khả năng cao bị mất trắng). Toàn bộ người dân trên địa bàn tỉnh đều bị ảnh hưởng do nước sinh hoạt bị nhiễm mặn.
• Tỉnh Trà Vinh: Thiệt hại 624ha lúa Đông Xuân (30 - 70%: 461ha, >70%: 163ha); Tổng số hộ dân bị thiếu nước sinh hoạt là 8.662 hộ (huyện Càng Long, Châu Thành).
  
  
• Tỉnh Vĩnh Long: Tổng số hộ dân bị ảnh hưởng nhiễm mặn nguồn nước sinh hoạt là: 66.200 hộ (huyện Vũng Liêm, Trà Ôn, Mang Thít và Tam Bình).
  
  
• Tỉnh Kiên Giang: Thiệt hại hoàn toàn 172ha lúa mùa (huyện An Minh), 1.503ha lúa Đông Xuân (30 - 70%).
  
  
• Tỉnh Sóc Trăng: Thiệt hại 1.000 ha lúa Đông Xuân (30 - 70%: 773ha, >70%: 227ha).

Các tỉnh Long An, Tiền Giang, Bạc Liêu, Hậu Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp, An Giang chưa có thiệt hại do hạn mặn. 

3. CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO ỨNG PHÓ

4. CÁC CÔNG TRÌNH PHÒNG CHỐNG HẠN MẶN TẠI ĐBSCL SỬ DỤNG VỐN NSNN DO BỘ NÔNG NGHIỆP LÀM CHỦ ĐẦU TƯ

Đến nay đã có 5 dự án đưa vào khai thác sử dụng kiểm soát mặn cho mùa khô 2019-2020 ((1) Dự án Cống Âu Thuyền Ninh Quới; (2) 3 cống Vũng Liêm, Bông Bót, Tân Dinh thuộc Tiểu dự án Kiểm soát nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Nam Mang Thít, dự án ICRSL); (3) Dự án HTTL Trạm bơm Xuân Hòa; (4) Dự án Nạo vét Kênh Mây Phốp ngã hậu; (5) 18 cống dự án Hệ thống thủy lợi Bắc Bến tre giai đoạn 1; với diện tích trực tiếp được kiểm soát khoảng 83.000ha; và tác động ảnh hưởng đến 300.000ha diện tích đất canh tác.

Các dự án do Bộ làm cấp quyết định đầu tư giai đoạn 2017-2020.

Dự án Cống âu thuyền Ninh Quới
- Tiểu dự án Kiểm soát nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Nam Mang Thít, dự án ICRSL
- Hệ thống thủy lợi Trạm bơm cống Xuân Hòa
- Dự án Nạo vét kênh Mây Phốp - Ngã Hậu
- HTTL Bắc Bến tre giai đoạn 1 tỉnh Bến Tre
- Hệ thống thủy lợi Nam Bến Tre
- Dự án Cống Trà Sư, cống Tha La
- Đầu tư hạ tầng kỹ thuật vùng chuyên cây chanh xã Hòa Bình Nam huyện Đức Huệ và Xã Thạnh Hòa, Thạnh Lợi Huyện Bến Lức
- Hệ thống thủy lợi Cái Lớn – Cái Bé Giai đoạn 1
- Dự án Quản lý nước Bến Tre (JICA3)